ترجمه تضمینی با کیفیت بالا و قیمت مناسب
تجربه مترجم – استقرا – قیاس
در مقاله قبلی عنوان کردیم که اساسی ترین رکن در تبدیل مترجم عادی به مترجم حرفه ای تجربه است. درباره ی مترجم و بدست آوردن تجربه سه مرحله را نام بردیم: ( گمانه زنی, استقرا و قیاس ) و درباره ی گمانه زنی بحث هایی کردیم. همچنین گفتیم که جهش های شمی( گمانه زنی) خواه ناخواه در ترجمه وجود دارند و مترجم به تدریج متوجه می شود که کدام شم صحیح و کدام غلط است. ضمن این که حتی یک مترجم حرفه ای هم برای انجام ترجمه ی بهتر در نهایت به شم و احساس خود رجوع می کند و معادل هایی را که به نظرش صحیح تر است به کار می برد. هم چنین اشاره کردیم که یک دارالترجمه حرفه ای حتما از مترجمین با تجربه در کار خود استفاده می کند. اما فرایند کسب تجربه ی مترجم به همین جا ختم نمی شود و در این مقاله در مورد دو مرحله ی الگوسازی ( استقرا) و قواعد و نظریه ها ( قیاس) نیز صحبت می کنیم.
الگو سازی ( استقرا )
نظر عموم بر این است که استقرا در کار ترجمه یعنی این که چگونه مترجم نوعا یک ترجمه یا مجموعه ای از ترجمه ها را پیش می برد . هم چنین چگونه مترجم ها به مفیدترین وجه آموزش می بینند یا حتی خودآموزی می کنند. چرا که شخص هرچه کلمات و عبارات و متون بیشتری را ترجمه کرده باشد احتمالا مترجم بهتری ست. نکته ی مهم این است که تجربه یا عمل در ترجمه مقاله، ترجمه کتاب، ترجمه فنی و مهندسی، ترجمه عمران و ترجمه …. چیزی بیشتراز سروکار داشتن صرفا بدون تفکر با انبوهی از مطالب است; بلکه فرایندی ست توام با دقت و توجه در مطلب, جستجوی دائم برای قواعد, الگوها و تعمیم هایی که از رهگذر آن ها می توان به نظم و به تبع آن به قابلیت پیش بینی و حتی قدرت مهار کردن تجربه دست یافت. دقت و توجه مترجم در ترجمه متون تخصصی و عمومی می تواند تا اندازه ای نیمه آگاهانه و ناهشیارانه باشد مشروط بر آن که مترجم روحیه ی تحلیلی و ذهنی کاوشگر داشته باشد. در واقع مترجم نباید حین ترجمه یک متن, همه چیز را چشم بسته بپذیرد; یعنی مترجم همواره باید در ترجمه با سوالاتی هم چون (چرا؟) یا (آیا قبلا چیزی مشابه با این را دیده ام
؟) و .. مطرح کند. و یک دارالترجمه دقیقا چنین انتظاری از مترجم خود دارد.
این موضوع را می توان ضمن یک مثال بهتر توضیح داد. یک مترجم که دارای این توجه و قدرت استقرا باشد, دائما در پی گردآوری کلمات و گسترده کردن دامنه ی اطلاعات خویش برای ترجمه تخصصی است. کار در یک دارالترجمه حرفه ای و با سابقه جزو اهداف مترجمین است. پس یک مترجم حرفه ای همواره سعی می کند بر تجربیات خود بیافزاید تا همیشه جایگاه ویژه ای در بین دارالترجمه ها داشته باشد. این مترجم اگر در حین سفر به کشور اسپانیا, واژه ای مشابه با یک واژه ی زبان انگلیسی را از زبان یک نفر بشنوند بی تفاوت رد نخواهند شد. این مترجم حتما آن قدر گوینده را سوال پیچ می کند تا مطمئن شود این واژه در زبان اسپانیایی واقعا معادل واژه ی مورد نظر وی در زبان انگلیسی ست یا خیر. این توجه به مشابهت ها و تفاوت ها خصوصا راجع به کلمات و مشتق هایشان, قطعا یک روز در حین ترجمه تخصصی به کار مترجم خواهد آمد.
قواعد و نظریه ها ( قیاس )
در پژوهش های ترجمه ایده آل است که اصول قیاسی-قواعد, الگوها, قوانین و نظریه های ترجمه باید از دل تجربه خود مترجم بدست آید; از گذر سنجیدن استقرایی فرضیات گمانه ای در مجموعه ای از موارد منفرد در ترجمه. مترجم در گمانه زنی چیزی را می آزماید که احساس می کند درست است اما به روشنی نمی داند در عمل چگونه از کار در می آید. در استقرا مترجم به قاعده های گسترده مجال می دهد تا از میان موادی که در ترجمه با آن ها سروکار دارد برون بیایند. و در نهایت در قیاس, مترجم به پیاده کردن این قواعد بر مواد جدید و پیش بینی و کنترل تبعات آن ها در ترجمه دست می زند. با این وجود برای این که این اصول کلی بیش از حد خشک توانایی پذیرش تجربه های نو را از مترجم در حین ترجمه سلب نکنند, باید انعطاف پذیر باشند. یعنی در برابر فشارهای حاصل از گمانه زنی ها و استقراهای جدید از خود انعطاف نشان دهند تا مترجم به بازاندیشی درباره آن چه گمان برده است در ترجمه فهمیده, بپردازد.
با این وجود، این ایده آل به علت پر زحمت و وقت گیر بودن برای مترجم, همیشه عملی نیست و غالبا بازده ی اندکی هم در ترجمه دارد. چرا که بسیاری از مترجم ها با قیاس های خود ساخته خود در مورد ترجمه به تکرار مکررات دچار می شوند. مگر این که مترجم این اصول قیاسی را در گفتگوهای اینترنتی مانند لانترا-ال در میان بگذارد و ضمن بحث با سایرین چیزهایی بیاموزد که نظریه پردازان ترجمه به آن اذعان داشته اند.
حاصل همه ی آن ها این است که یک مترجم ترجمه را بدون آزمودن عملی آن یاد نمی گیرد. مثلا یک کارآموز مبتدی ترجمه که به طور طبیعی کلمه به کلمه در ترجمه متن پیش می رود, حرف استادش را که می گوید “مفهوم جمله ترجمه کنید” به طور کامل نمی پذیرد; تا این که خود در کار عملی ترجمه این را بیازماید و اعتبار تجربی آن را احساس کند. بنابراین تجربه اهمیت خود را حفظ می کند, حتی زمانی که مترجم در کار آموختن اصول قیاسی شخص دیگری ست. شایان ذکر است که آزمودن اصول قیاسی یک مترجم دیگر, موجب صرفه جویی وقت و تلاش برای کارآموزان نوپای ترجمه می شود چرا که سرعت یک مترجم تازه کار در حین ترجمه در دوره های آموزشی ترجمه, از زمانی که تنها و خودکار کار می کند بسیار بیش تر است. به همین دلیل مترجمین تازه کار بسیار تمایل دارند تا با حق الزحمه بسیار اندک و یا حتی رایگان در دارالترجمه ها مشغول به کار شوند تا بتوانند از این طریق حداکثر استفاده را از تجربیات مترجمین با تجربه داشته باشند. ضمن این که استفاده از استنتاج های دیگر مترجم ها, دید مترجم و فکر او درباره ترجمه را وسیع تر می کند.
تجربه یک ترجمه خوب و با کیفیت را با دارالترجمه پدرام تجربه کنید.
۶۶۹۸۹۲۶۴
۰۹۳۳۹۴۶۷۷۳۰
Pedramtranslation.ir@gmail.com
دیدگاه خود را بنویسید